hracatta çeşitli
standartlara göre belgelendirilmiş ürünlere,
uluslararası pazarlara girişlerde büyük
kolaylıklar sağlanmaktadır.
Ürünün belgelendirilmesinin
amacı, alıcıya malın belli bir kalitede olduğuna
veya kalite gereklerine uyduğuna dair bir
güvence vermektir. Ayrıca belgelendirme
sayesinde iç piyasadaki mal kalitesi de
artmaktadır.
Belge genelde tarafsız bir
kurum tarafından verilmekte ve bu kurum devlete
ait veya özel bir organizasyon olabilmektedir.
Bazı ülkelerde bu Ulusal Standart Enstitülerinin
sorumluluğuna verilmektedir.
1- Gümrük Beyannamesi (Customs
Declaration)
Ülkemizde
01.01.1996 tarihinden beri kullanılmakta olan gümrük
beyannamesi, “Tek Tip Gümrük Beyannamesi” olarak da
adlandırılmaktadır. Bu beyanname Avrupa Birliği üyesi
ülkelerde kullanılan gümrük beyannamesi ile aynıdır.
Gümrük beyannamesinin formatı ve ne şekilde
doldurulacağı Gümrük Yönetmeliği ile belirlenir. Gümrük
beyannamesinde şu bilgiler bulunur: İhracatçı/Gönderen,
Alıcı, Beyan Sahibi/Temsilcisi, Çıkış Ülkesi, Menşe
Ülke, Gideceği Ülke, Ticaret Yapılan Ülke, Çıkıştaki
Taşıma Aracının Kimliği ve Kayıtlı Olduğu Ülke, Teslim
Şekli, Toplam Fatura Bedeli, Yükleme Yeri, Çıkış Gümrük
İdaresi, Eşyanın Tanımı, GTİP’i, Brüt ve Net Ağırlığı,
Gümrük Rejimi.
Gümrük Beyannamesi yerine TIR Karnesi, ATA Karnesi,
Elçilik Mektubu, Déclaration en Douane, Kurye Mektubu da
kullanılabilmektedir
2.
Fatura ( Invoice )
İhale konusu alım ile ilgilenen bütün isteklilerin
incelemesi ve bilgi sahibi olması için ön yeterlik için
gerekli belgeler ve/veya ihale dokümanını, idari
şartnamelerde belirtilen yerlerde bedelsiz olarak
görülebilmektedir.
Ancak ihaleye katılmak isteyen
isteklilerin uygun bir teklif vermelerini temin etmek ve
zeyilname düzenlenmesi hâlinde yapılan değişiklikleri
aday ve/veya istekliye duyurabilmek için ihale
dokümanını satın alınması zorunludur.
Ticari Fatura (Commercial Invoice)
Proforma Fatura (Proforma Invoice)
Orijinal Fatura
Navlun Faturası (Freight Invoice)
Konsolosluk Faturası (Consular Invoice)
Tasdikli Fatura (Legalized/Certified Invoice)
Özel Fatura (İstisna Belgesi)
3. Menşe Şahadetnamesi
(Certificate of Origin)
Menşe,
bir eşyanın ekonomik milliyetidir. İhracata konu
olan eşyaların yerli üretim yerini gösteren
belgedir. Gümrük vergilerinin belirlenmesinde
kullanılmaktadır.
Ülkemizde ihracatçı ve onun temsilcisi tarafından
hazırlanmakta olup, bağlı bulunulan oda tarafından
tasdik edilmesi gerekmektedir.
Menşenin belirlenip, belgelendirilmesinde kullanılan
menşe şahadetnamesi düzenlenmesi zorunlu belgelerden
olmayıp, ithalatçı firmanın isteği doğrultusunda
hazırlanır.
Menşe şahadetnameleri, gümrük idareleri tarafından
vize edilmez.
A, B ve C olarak üç nüsha halinde düzenlenen menşe
şahadetnamelerinin C Formu ilgili odada kalırken
diğer iki nüsha ise ihracatçıya verilir. Türkiye’de
menşe şahadetnamesi (ABC) formu ilgili ticaret,
sanayi ve/veya ticaret ve sanayi odalarından temin
edilmekte, firmalar tarafından tanzim edilmekte ve
yine ilgili odalar tarafından onaylanmaktadır.
İhracatçı firma, yabancı girdi kullandıysa ithal
belgesini getirmek zorundadır.
İhracatçının talebi üzerine ihracattan sonra da
ilgili odalar tarafından menşe şahadetnamesi
düzenlenebilmekte ve onay işlemi yapılabilmektedir.
Menşe şahadetnamesinin onaylanması sırasında ilgili
oda tarafından ihracata konu eşyaların Türkiye
menşeli olduğunu kanıtlayıcı belgelerin ibrazı
istenmektedir.
Ülkeler tercihli ve tercihsiz ticarette farklı menşe
kuralları uygulamakta ve bu nedenle farklı ülkeler
için farklı menşe belgeleri düzenlenmektedir. Menşe
Şahadetnamesi tercihsiz menşeyi ispatlayan belgedir.
Bir eşyanın Türk Menşeli ürün sayılması için gerekli
şartlar şunlardır:
Tamamen Türkiye’de elde edilmiş ürünler
Türkiye’de yeterli işlem ve işçiliğe tabi tutulmuş
olması şartıyla tamamen Türkiye’de elde edilmemiş
girdiler kullanılarak Türkiye’de üretilen ürünler
Türk Menşeli sayılır.
4. A.TR Dolaşım Belgesi (A.TR Movement Certificate)
Avrupa
Birliği ile Türkiye arasındaki eşya ticaretinde
kullanılan, vergi muafiyeti sağlayan uluslararası bir
belgedir.
Türkiye veya Avrupa Birliğinde serbest dolaşımda bulunan
eşyanın Türkiye-Avrupa Birliği-Gümrük Birliği
çerçevesinde tercihli rejimden yararlanabilmesini
sağlamak üzere, ihracatçı ülke yetkili kuruluşlarınca
düzenlenip, gümrük idarelerince vize edilen belgedir.
Geçerlilik süresi 4 aydır.
A.TR Dolaşım Belgesi, Türkiye’den AB’ye veya AB’den
Türkiye’ye doğrudan nakledilen eşya için düzenlenir.
A.TR Dolaşım Belgesi sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım
ürünleri için düzenlenir. Düzenlendiği ülkeler Almanya,
Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya,
Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İrlanda,
İspanya, İsveç, İtalya, Kıbrıs, Litvanya, Letonya,
Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz,
Slovenya, Slovakya, Yunanistan, Bulgaristan ve
Romanya’dır.
A.TR Dolaşım Belgeleri usulüne uygun olarak
doldurulduktan sonra,
esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı
olanlar bağlı olduğu ESOB'a,
ticaret
siciline kayıtlı olanlar ise
bağlı oldukları Ticaret Odasına verir.
ESOB / Ticaret Odası
tarafından belgelerin kurallara uygun olarak doldurulup
doldurulmadığı ve belgede kayıtlı eşyanın Türkiye’de
serbest dolaşımda bulunup bulunmadığı incelenir.
Belgelere ilişkin kontroller tamamlandıktan sonra, yeşil
menevişli ilk nüsha hariç diğer nüshalar sorumlu kişi
tarafından imzalanır ve ESOB'a / Ticaret Odasına ait mühürle tasdik edilir.
Biri beyaz üzerine yeşil zeminli, dördü beyaz olan beş
nüshalık takım halindeki dolaşım belgesinin beyaz renkli
nüshalardan biri, fatura fotokopisi, dilekçe ve varsa
diğer tevsik edici dokümanlar ESOB'da / Ticaret odasında kalır. Belgenin
diğer nüshaları, ihraç işleminin yapılacağı Gümrük
İdaresine vize ettirilmek üzere ihracatçıya verilir.
ESOB'lar / Ticaret Odaları , ihraç belgeleri ve dolaşım belgelerinden üçüncü
ülkelere gönderileceği anlaşılan eşya için A.TR Dolaşım
Belgesi tanzim edemez.
Bu hususlarda herhangi bir eksiklik tespit edilmezse,
yetkili kişiler tarafından imzalanır ve ESOB'lar /
Ticaret Odasının resmi
mührüyle mühürlenir.
İhraç belgeleri ve dolaşım belgelerinden AB üyesi bir
ülke dışındaki üçüncü bir ülkeye gideceği anlaşılan eşya
için A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenemez, onaylanamaz ve
vize edilemez.
A.TR Dolaşım
Belgelerinin Sonradan Verilmesi
A.TR Dolaşım Belgeleri kural olarak ihracattan önce
düzenlenir. Ancak belgenin hata, unutulma, ihmal ya da
özel durumlar nedeniyle ihracat sırasında düzenlenmemiş
olması, ithalatçı ülke tarafından düzenlenen belgenin
teknik nedenlerle kabul edilmemesi, eşyanın varış ülkesi
üçüncü bir ülke iken AB üyesi bir ülke olarak değişmesi,
eşyanın AB üyesi bir ülkeye gönderilmek üzere ihraç
edilmişken AB üyesi başka bir ülkeye gönderilmesi
durumlarında A.TR Dolaşım Belgesi sonradan
düzenlenebilir. Bu şekilde düzenlenen A.TR Dolaşım
Belgesinin 8 no’lu kutusuna “Sonradan Verilmiştir”
ibaresi yazılır.
“Sonradan Verilmiştir” ibareli belgelerin vize tarihi
düzenlendikleri tarihtir.
İkinci Nüsha
A.TR Dolaşım Belgesinin Düzenlenmesi
A.TR Dolaşım Belgesinin
çalınması, kaybedilmesi veya hasar görmesi
hallerinde ihracatçı, yetkili idare veya
kuruluşa başvurarak sertifikanın ikinci bir
nüshasının düzenlenmesini talep edebilir. Bu
halde ise 8 no’lu kutuya “İkinci Nüshadır”
ibaresinin yanı sıra ilk belgenin sayısı ve
tarihi de yazılacaktır.
“İkinci Nüshadır” ibareli
belgelerin vize tarihi ilk belgenin vize
tarihidir.
5. EUR.1 Dolaşım Sertifikası (EUR.1
Movement Certificate)
EFTA
ülkelerine (İzlanda, Norveç, İsviçre ve Lihtenştayn),
Avrupa Birliği ile demir çelik ürünlerinde (AKÇT
ürünleri), Türkiye’nin serbest ticaret anlaşmaları
imzaladığı ülkelere (İsrail, Makedonya, Hırvatistan,
Bosna-Hersek, Fas, Filistin, Tunus, Suriye, Mısır,
Arnavutluk ve Gürcistan) yapılan ihracatlarda ve Avrupa
Birliği’ne yönelik tarım ürünleri ihracatında düzenlenen
belgedir.
Gümrük vergisi indiriminden yararlanılmasını sağlayan ve
bağlı bulunulan Oda’dan temin edilebilen bu belge, Odaca
onaylandıktan sonra vizesi yapılmak üzere gümrük
müdürlüğüne ibraz edilir. Geçerlilik süresi 4 aydır.
İhracatçı, bu belgeyi bağlı bulundukları odalardan
alırlar. Odalar tarafından tasdiklenmekte ve gümrük
idarelerince vize edilmesi gerekmektedir.
EUR.1 Dolaşım Sertifikası beş nüsha olarak
doldurulmaktadır. İlk nüshası meneviş renkli olup, asıl
nüshadır. Diğer dört nüsha ise beyaz renklidir.
Bu belgenin temininde başvuru ve onay mercii
ihracatçının bağlı bulunduğu odadır.
İhracatçı, bağlı bulunduğu odadan aldığı beş nüsha EUR.1
Dolaşım Belgesini eksiksiz ve tam olarak doldurmalı ve
bağlı bulunduğu odaya;
Dilekçe,
Fatura sureti (Maliye Bakanlığı’ndan onaylı kontrol
makbuzu veya noter tasdikli ticari fatura) ekleyerek
müracaat etmelidir.
Beyaz renkli nüshalardan biri tasdik işlemini yapan
odada kalır. EUR.1 Dolaşım Belgesi’nin gümrük idaresince
vize edilmesinden sonra yeşil meneviş renkli asıl nüsha
ihracatçıya verilir. Beyaz renkli nüshalardan biri
gümrük idaresinde kalır, diğer iki nüsha ilgili odaya
gönderilir.
EUR.1 Dolaşım Sertifikası bazı durumlarda istisnai
olarak ait oldukları ürünlerin ihracından sonra da
düzenlenebilmektedir.
Bu belge menşe ispat belgesidir. Bu nedenle bu belge
olduğu durumlarda ayrıca Menşe Şahadetnamesine gerek
yoktur.
Armonize Sistem Nomanklatürü esas alınarak Türk Gümrük
Giriş Tarife Cetvelinde (T) kısaltması bulunan eşya
tarım ürünü listesi kapsamına dahil ürünü
göstermektedir. Bu eşyanın Avrupa Birliği ülkelerine
ihracında EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmektedir.
Türkiye ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu (CECA)
kuran anlaşmanın yetki alanına giren ve Türk Gümrük
Giriş Tarife Cetvelinde yanında (CECA) kısaltması yer
alan eşyanın Avrupa Birliği ülkelerine ihracında EUR.1
Dolaşım Sertifikası düzenlenmektedir.
EUR.1 Dolaşım Sertifikalarının Sonradan Verilmesi
EUR.1
Dolaşım Sertifikaları hata, ihmal ya da özel durumlar
nedeniyle ihracat sırasında düzenlenmemiş olması,
ithalatçı ülke tarafından düzenlenen belgenin teknik
nedenlerle kabul edilmemesi durumlarında EUR.1 Dolaşım
Sertifikaları eşyanın ihracından sonra düzenlenebilir.
Bu şekilde düzenlenen EUR.1 Dolaşım Sertifikasının 7
no’lu Gözlemler kutusuna “Sonradan Verilmiştir” ibaresi
yazılır.
“Sonradan Verilmiştir” ibareli belgelerin vize tarihi
düzenlendikleri tarihtir.
İkinci Nüsha EUR.1 Dolaşım Sertifikasının Düzenlenmesi
EUR.1
Dolaşım Sertifikasının çalınması, kaybedilmesi veya
hasar görmesi hallerinde ihracatçı, yetkili idare veya
kuruluşa başvurarak sertifikanın ikinci bir nüshasının
düzenlenmesini talep edebilir. 7 no’lu Gözlemler
kutusuna “İkinci Nüshadır” ibaresi yazılır.
“İkinci Nüshadır” ibareli belgelerin vize tarihi ve seri
numarası ilk belgenin vize tarihi ve seri numarasıdır.
6) Kontrol Belgesi
(Contformity
Certifıcate)
7) ATA Karnesi
(ATA Carnet)
8) Sigorta Belgeleri
(Insurance
Documents)
Sigorta Poliçesi (Insurance Policy)
Sigorta Sertifikası (Insurance
Certificate)
Spesifikasyon Belgesi (Certificate
of Specification)
9) Konşimento, Taşıma Belgeleri
(Bill of Lading, Transport
Documents)
Demiryolu Hamule Senedi (Railway
Consignment Note)
Havayolu Konşimentosu (Airwaybill)
Deniz Konşimentosu (Marine bill of
lading, Ocean bill of lading, Bill
of lading)
Karayolu
Taşıma Belgesi (Road Waybill/CMR
Consignment Note)
Nakliyeci Makbuzu (Forwarder’s
Receipt)
FİATA Tesellüm Belgeleri (FCR/FCT/FBL)
TIR Karnesi
10) Çeki Listesi
(Weight
Note)
11) Koli Listesi (Packing List)
12) Döviz Alım Belgesi
(DAB)
13) Diğer Belgeler
(Gıdalar
ve tarımsal ürünlerde sağlık
sertifikaları,
ekspertiz raporları, standart
kontrolü belgeleri)